Tigsik sa Buhok
Tigsik ko ang mga hoben
sa estilo nin buhok:
may patungkag na garong tunok
may pabungkag na manok-manok
may kalbo na sa saldang minaturuhok
may kurorikot-salapid sa may bumbunan
kun may paros daog an bagyong
kinaalimpungatan!
Tigsik ko man ang mga gurang
sa estilo nin pagbado:
may badong moda pa ni mahuma
may barong-peña na inaalamag na
may pantominang may gisi sa gayad
may mayong manggas sa moderno baga
kun pirmeng sul-uton saimong maparong
an alkampor na mahamuton!
PAGKAMARTIR NI JOSE P. RIZAL SA PLAZA RIZAL NIN NAGA CITY MAPUNG-AWON AN SELEBRASYON
An Disyembre 30 kan lambang taon iyo an ka-aldawan na kung saen an mga Knights of Rizal sa laog nin Naga City naghihirilingan asin pinagseselebrar an pagkamartir ni Rizal para sa katalingkasan nin mga Filipino.
Kun saindong obserbaran, an mga miyembro kaini haros gurang na asin mayo kang mahiling na hoben. An sabi ni Rizal, “An hobenes iyo an pag-laom nin Nasyon.” Alagad sa grupong ini, mayo kang nahihiling na mga hoben na miyembro.
An makahad-it ta, dikiton na sana an nag-aatendir sa selebrasyon na ini. Kadakol man kutang tawo sa palibot kan Plaza Rizal nin huli sa kadakol na mga paninda sa palibot kaini, alagad, an reaksyon kan mga tawo mayo sa selebrasyon kundi sa mga barakalon. Kun minsan mahihiling mo na nagngingirisi pa an mga miron, o kaya makadangog ka pa na may nagsasabi na “karibongan” daa an selebrasyon na ini.
Kun sana makakakurahaw lang an rebulto ni Jose Rizal na nakatindog tanganing aranggutan ining mga tawo daeng pakiaram sa historiya kan satuyang nasyon, baka magkakirilhagan o kaya maka-realisar man gayod an mga “ribong” man na ini. Dae ninda aram an historiya ni Dr. Jose P. Rizal, o kun nag-adal man siya kaidto, absent siya kan itukdo ini.
Pagpasensiyahan na nindo an tataramon kong “ribong” ta kun kamo an yaon sa aldaw na idto, maputok man gayod an puso nindo sa pagkaherak sa mga tawong nagmamakulog ki Jose Rizal bilang bayani kan nasyon niyato.
Para sakuya, an mga “gurang” na ini iyo an dapat niyatong pasalamatan nin huli ta sinda an nagin parte kan historiya asin nagpapaorog kaini. An ibang mga tawo kaya ngunyan, mayo nang pakiaram sa historiya niyato nin huli ta nakakaboring kaya kun ini pinagtutukdo sa eskuwealahan. Sa isip ninda, tadaw pa man ta pag-aaradalan an mga bagay na nakaagi na. Kaipuhan daa ngunyan magin praktikal ka sa buhay ta iyo na ini kadalaganan nin mga tawo.
Kun sabagay, totoo an pinagsasabi kan ibang mga tawong ini na mayong pakiaram sa historiya nin huli ta, kun satuyang aradalan an historiya, kadakulon kitang makukuang estorya na raot sa paghuna ta. Pero, kun isipon, an historiya iyo ang nakakapagtao satuya nin basehan lalo na sa pagdedesisyon.
Ipamugtak tang maribong ang historiya, pero sa bandang huri kan saimong buhay, babalikan mo an mga nakaagi mo, bako daw na historiya man giraray idto na puwede mong ipamana sa mga kaarakian mo?
Ipamugtak tang karibongan an pagselebrar kan pagkamartir ni Jose Rizal, pero bako daw na nakikinabang ka ngunyan? Siisay ngunyan an ribong?
Sa mga tawong nagsasabi na karibongan an pagselebrar kan pagkamartir ni Rizal, hilinga tabi an yaon sa palibot mo; bako daw na saro kan na mga ignorante sa historiya?
Seguro, mas marahay pa na haleon na lugod kan gobyerno an mga holiday sa kalendaryo ta. Ta kun saimong ma-obserbaran, mayo man ining kamugtakan kundi kahugakan na baga lugod an dara kaini. Maski ngani mayong holiday, mina-absent na an mga empleyado ta mas masiramon baga an bakasyon.
Kaya seguro, dae nag-aasenso an nasyon ta kadakol bakasyon. Maski ngani sa eskuwelahan, an mga titser niyatong iba, nahuhugakan na man. Kun arog kaini ang sistema sa gabos na sektor kan satuyang sosyedad, dae na tabi kita magngalas kun kadakol kitang mga kaarakian na sutil asin daeng pagpahalaga o respeto sa magurang nin huli ta, kita ngani sa sadire ta ribong sa historiya kan buhay ta. Kun arog kaini, iyo man kita sa kabilogan kan historiya nin satuyang nasyon.
Pero, bako pang huri an gabos. An Disyembre 30 kun magkaigwa man kita nin ley na dapat selebraron ini sa laog asin luwas nin satuyang pamilya, mas maogmahon gayod. Sa oras kan reunion, an historiya ni Rizal an puwede na magin topiko na tanganing maibarewas an karahayan nin boot ni Rizal sa satuyang kaarakian, mas magayunon gayod. Ano daw?
Sa ngonyan, kaipuhan gayod na bukasan kan grupo, Knights of Rizal, an sarong pagbabag-o sa laog kan organisasyon. Dapat na mab-imbitar sinda nin mga hoben na mga miyembro, asin an satuyang mga lokal na gobyerno dapat magkaigwa nin panahon tanganing makiaram sa bagay na ini, para sa sunod na taon, magin maogma an selebrasyon sa pagkamartir ni Rizal.
Ipagpangadye ta an bagay na ini nin huli ta parte ini sa katalingkasan na igwa kita ngunyan.
